Retinopatia wcześniaków (ROP)

PATOGENEZA CHOROBY :

Jest to schorzenie, które dotyka dzieci przedwcześnie urodzone.
U podłoża leży zaburzenie procesu dojrzewania - unaczynienia siatkówki oka.
Do 4 miesiącu życia płodowego siatkówka pozbawiona jest własnych naczyń krwionośnych. W 4 miesiącu życia płodowego rozpoczyna się proces unaczynienia siatkówki. W 8 miesiącu życia płodowego od strony nosa siatkówka ulega całkowitemu unaczynieniu, natomiast od strony skroni dopiero w pierwszych tygodniach życia. U dzieci przedwcześnie urodzonych pozostają więc duże obszary nieunaczynionej siatkówki. Niedotlenienie wynikające z braku unaczynienia siatkówki prowadzi do wydzielania przez nią czynników naczyniotwórczych. Odpowiedzialne są one za powstawanie nowych naczyń, tzw. neowaskularyzację.Prowadzi to do nieprawidłowego unaczynienia siatkówki oka. Pojawiają się nieprawidłowe naczynia i towarzysząca im tkanka włóknista, która kurcząc się może prowadzić do odwarstwienia siatkówki, a w konsekwencji do utraty widzenia.

STADIA CHOROBY:

W przebiegu ROP, w tak zwanej fazie czynnej rozróżniamy pięć stadiów choroby:

1 stadium - linii demarkacyjnej
2 stadium - wału
3 stadium - proliferacji włóknisto - naczyniowej
4 stadium - częściowe odwarstwienie siatkówki
5 stadium - całkowite odwarstwienie siatkówki

Większość z tych zmian jest niezauważalna dla rodziców i lekarzy pediatrów. Dopiero w końcowych , najbardziej zaawansowanych stadiach rozwoju schorzenia można zauważyć w obrębie źrenicy dziecka biały odblask.
Dlatego niezmiernie ważne jest objęcie opieką okulistyczną dzieci przedwcześnie urodzone.
Według konsensusu opracowanego przez lekarzy Neonatologów i Sekcję Okulistyki Dziecięcej , badaniu powinny podlegać wcześniaki urodzone przed i w 33 tygodniu wieku ciążowego , z masą urodzeniową równą lub poniżej 1800 gramów oraz wcześniaki urodzone powyżej 33 tygodnia i masą powyżej 1800 gramów z niewydolnością naczyniowo-oddechową , niskim przyrostem przyrostem masy ciała i innymi patologiami wcześniactwa , które neonatolog kwalifikuje do badania ze względu na stan ogólny i wysokie ryzyka ROP.

Rekomendowany jest czas pierwszego badania w 4 tygodniu po urodzeniu. Dalsze kontrole są uzależnione od stanu klinicznego stwierdzonego na dnie oka przez konsultującego lekarza okulistę. Jeżeli rozpoznano ROP terminarz badan jest indywidualny.W przypadku braku poważnych odchyleń w badaniu okulistycznym zalecane są badania kontrolne w 4 , 8 i 12 tygodniu życia oraz w 12 miesiącu życia. Ze względu na częściej występujące u wcześniaków wady wzroku, niedowidzenie, zez, oczopląs okuliści rekomendują również badanie w wieku 2,5-3 roku życia oraz 6 roku życia. Oczywiście jeśli rodzice zauważą niepokojące objawy, np. zez powinni zgłosić się niezwłocznie do lekarza okulisty.

JAK WYGLĄDA BADANIE:

Rozpoznanie choroby ustala okulista na podstawie badania dna oka. Jest to trudne badanie , dlatego powinien wykonywać je doświadczony , odpowiednio przeszkolony lekarz.
Przed wykonaniem badania podawane są dziecku krople rozszerzające źrenicę oraz znieczulające.
Lekarz zakłada dziecku rozwórkę , uniemożliwiającą mu zamykanie powiek , dzięki czemu lekarz może dokładnie za pomocą wziernika pośredniego obejrzeć całą siatkówkę . Jest to badanie niebolesne dla dziecka , jedynie nieprzyjemne ze względu na dość silne światło emitowane przez wziernik okulistyczny.

LECZENIE RETINOPATII WCZEŚNIAKÓW:

Leczenie ROP ma na celu zniszczenie nieunaczynionej, obwodowej siatkówki oka. W przypadku stwierdzenia wskazań do leczenia powinno być ono podjęte jak najszybciej, nie później niż w ciągu 72 godzin od rozpoznania.
Obecnie złotym standardem w leczeniu ROP jest przezźrenicza fotokoagulacja laserowa, której skuteczność oceniana jest na ponad 90 procent przypadków.
W rzadszych przypadkach, gdy ze względu na nieprzezierność ośrodków optycznych nie można wykonać fotokoagulacji przezźreniczej wykonuje się krioterapię.
W ostatnich latach stosuje się również podawanie iniekcji do wnętrza oka z tzw. leków anty - VEGF. Leczenie to zarezerwowane jest do przypadków niereagujących na leczenie laserowe lub szczególnie agresywnych.
W końcowych stadiach rozwoju choroby, w uzasadnionych przypadkach stosuje się leczenie chirurgiczne. Wszystkie te zabiegi przeprowadzane są w znieczuleniu ogólnym.

Retinopatia wcześniaków ma tendencję do samoistnego cofania się lub zahamowania rozwoju we wczesnych etapach choroby. Jednakże ze względu na jej szybki, czasem agresywny przebieg niezmiernie ważne jest , aby dzieci przedwcześnie urodzone pozostawały pod opieką doświadczonego okulisty dziecięcego.

Retinopatią u wcześniaków w Gabinecie Kolorowe Okulary zajmuje się dr Wojciech Hautz.